Zdrada istniała już od zarania dziejów o czym świadczy fakt, że Bóg poświęcił jej jedno z dziesięciu przykazań. W naszej kulturze jest czymś co nie budzi szacunku, jest przyczyną rozpadu związków. Słowo „zdrada” odnosi się nie tylko do związku małżeńskiego, może także do związku partnerskiego, czy przyjaźni. Ze zdradą mamy do czynienia w momencie, gdy do związku wkracza osoba trzecia, która pogarsza relacje w związku, burzy go i niszczy.
Badacze wyróżnili cechy charakteru, które mogą wpływać pozytywnie lub negatywnie na budowanie relacji i na jej jakość. Cechy osobowościowe, które wpływają pozytywnie to m.in.:
- lojalność,
- zdolność do wybaczania,
- otwartość,
- wzajemne poszanowanie i akceptacja,
- odpowiedzialność za swoje czyny słowa i za drugiego człowieka,
- obdarowywanie się wsparciem,
- czułość,
- troskliwość,
Do grupy cech negatywnych możemy zaliczyć np.:
- kłótliwość,
- narcyzm, egoizm,
- psychotyczność,
- narastające nieporozumienia i niechęć do ich rozwiązania,
- surowość,
- brak możliwości do odnalezienia wspólnego języka i chęci znalezienia,
- rozczarowania,
- nieprzewidywalność nastrojów.
Wyżej wymienione cechy osobowościowe pozytywne nie przesądzają o udanym związku, ponieważ na pojawienie się zdrady w relacji ma wpływ wiele różnorodnych czynników i zdarza się, że jakość związku nie jest przyczyną niewierności. Obok cech charakteru należy również brać pod uwagę przeszłe doświadczenia partnera/partnerki, środowisko w jakim zostali wychowani, a także relacje panujące w rodzinie.
Ludzie zdradzają z różnych przyczyn, często w zależności od cech charakteru, jakości związku, sytuacji w jakiej się znajdują oraz w zależności od płci. W tym miejscu warto skupić się na podziale kobiety- mężczyźni.
Dlaczego kobiety zdradzają?
Po pierwsze należy odnieść się do przyczyn zdrady o podłożu biologicznym. Mianowicie kobiety zdradzają, ponieważ poszukują lepszych genów dla swojego potomstwa niż geny stałego partnera, w celu uchronienia przed podatnością na choroby czy pozyskania genetycznej odporności na mutacje. Po drugie, kobieta dopuszcza się zdrady z powodów antropologicznych, czyli mówiąc inaczej poszukuje partnera zastępczego, który w przypadku utraty stałego partnera zapewni jej i jej potomstwu bezpieczeństwo, polepszy status społeczny a także zabezpieczy materialnie. Po trzecie, zdarza się tak, że w osobowość człowieka jest wpisana zdrada i jest to niezależne od płci. Niektóre cechy charakteru predysponują do zdrady. Może to dotyczyć kobiet, które są rządne bycia w centrum uwagi, uwielbienia, które zamiast żyć w świecie rzeczywistym uciekają do świata fantazji, w którym posiadają władzę, sukces i wysoki status społeczny. Do zdrady również przyczynia się kłótliwość. Jeśli partner ignoruje i lekceważy potrzeby kobiety, traktuje ją gorzej od siebie i nie jak równego partnera, taka kobieta będzie poszukiwała innych sposobów do satysfakcji z życia i zaspokojenia zaniedbanych przez swojego mężczyznę potrzeb uciekając się do zdrady. Z kolei społeczną przyczyną niewierności wśród kobiet jest brak zadowolenia z aktualnego związku, w którym narastają nieporozumienia, konflikty. Kobieta w aktualnym związku czuje się osamotniona i nie odczuwa przynależności do wspólnoty, jaką tworzy z partnerem. Dodatkowo może dostrzegać w swoim życiu niezmienność, a pełnione role rodzinne nie dostarczają jej satysfakcji. Kobiety mogą uciekać się do niewierności również wtedy, kiedy nie potrafią zakończyć relacji z partnerem lub gdy partner jest nieobecny w życiu codzienny np. z powodu wyjazdu zagranicę. Innymi powodami dla których zdradzają kobiety mogą być różnego rodzaju kryzysy rozwojowe w konkretnych stadiach życia (np. w przypadku syndromu pustego gniazda), kryzysy pojawiające się w związku, bądź choroby i uzależnienia.
Dlaczego mężczyźni zdradzają?
Na pewno z podobnych powodów co kobiety. Jednak wachlarz powodów jest równie długi. Po pierwsze, skoro kobiety szukają jak najlepszych genów, to mężczyźni chcą jak największą ilość genów przekazać. Po drugie, może dotknąć ich znudzenie i zniechęcenie obecnym związkiem. Monotonia i rutyna życia codziennego sprawiają, że tak jak kobiety szukają czegoś innego, lepszego poza związkiem. Po trzecie, niektórzy mężczyźni wzorzec takiego zachowania wynieśli razem z wychowaniem, ponieważ w domu rodzinnym podkreślało się pogląd, że prawdziwa męskość przejawia się w niewierności. Następnym powodem do zdrady może być odreagowanie stresu, frustracji bądź potraktowanie tego, jako lekarstwo na wszelkie przeżywane trudności. Zdrada jest także odpowiedzią na brak zadowolenia z życia seksualnego z obecną partnerką. Badania pokazują, że zdrada jest także wynikiem niedocenienia, braku podziwu przez kobietę swojego mężczyzny, a więc aprobaty i szacunku poszukują oni w relacjach pozapartnerskich/pozamałżeńskich. Niektórzy mężczyźni dopuszczają się niewierności z obawy przed nadmiernym zaangażowaniem się emocjonalnym w obecnym związku. Zdradzając, zwiększają dystans emocjonalnym między sobą a swoją partnerką , ponieważ po prostu boją się takiego zaangażowania i intymności. Zdrada jest też rozpatrywana w kontekście obsesji seksualnej. Mężczyzna jest niewierny swojej partnerce, ponieważ poszukuje częstych doznań seksualnych. Zdarza się też tak, że mężczyzna zdradza żonę ponieważ jest to dla niego niefortunny ożenek, nie myśli o rozwodzie dlatego wybrał niewierność. Niektórzy mężczyźni dopuszczają się niewierności, ponieważ nie potrafią skupić się na miłości do jednej partnerki. Fakt, że mężczyzna zdradzając ryzykuje mniej niż kobieta, gdyż nie zachodzi w ciążę może być przyczyną jego nadseksualności. U mężczyzn pojawia się dodatkowo syndrom „domykających się drzwi”, co oznacza, że mężczyzna chce podtrzymać swoją atrakcyjność poprzez zmianę stylu życia na młodzieńczy poprzez ogromne zwracanie uwagi np. na ubiór. Syndrom ten wynika z lęku przed upływającym czasem, przed śmiercią. Należy pamiętać, że zdrada mężczyzny jest zawsze oceniana łagodniej niż zdrada kobiety. Mężczyzna nie przykłada uwagi do zaangażowania emocjonalnego, a więc dopuszcza się zdrady bez miłości, zupełnie inaczej niż kobieta, która musi przejawiać względem partnera uczucia.
Konsekwencje zdrady.
Konsekwencje zdrady możemy podzielić na pozytywne i negatywne.
Do pozytywnych możemy zaliczyć zaspokojenie potrzeby seksualnej. W przypadku kobiet, może to być znalezienie zdrowszych genów dla potomstwa oraz znalezienie partnera zastępczego, który m.in. zapewni bezpieczeństwo i nobilitację społeczną. Zarówno kobieta jak i mężczyzna w zdradzie mogą odnaleźć potwierdzenie swojej atrakcyjności w wymiarze seksualnym i interpersonalnym, podwyższyć poczucie własnej wartości.
Biorąc pod uwagę konsekwencje negatywne osobą zdradzającą mogą targać wyrzuty sumienia, poczucie winy . Pojawić się może stres sytuacyjny oraz reakcje psychosomatyczne, jako odpowiedź na przeżywane negatywne emocji i towarzyszący stres. W przypadku kobiety, która dopuściła się zdrady jest ona narażona na utratę dobrego imienia oraz poddana krytyce otoczenia. Ewentualne szantaże ze strony osoby trzeciej, która chce uzyskać pewne korzyści np. w postaci materialnej bądź w postaci rozwodu i ożenku, a także ryzyko zarażenia chorobami wenerycznymi dotyczy zarówno kobiet jak i mężczyzn. Osoba, która dopuściła się zdrady może być też podmiotem agresji psychicznej (liczne upokorzenia, obelgi) i fizycznej ( uszkodzenia ciała, śmierć) ze strony partnera/partnerki, który o zdradzie się dowiedział. Często owocem zdrady jest pojawienie się dziecka. W przypadku kobiet, nie zawsze mówią one stałemu partnerowi o potomku pozamałżeńskim. Zdarza się tak, że kobiety usuwają ciążę, która jest wynikiem zdrady. Jednym z najpowszechniejszych konsekwencji niewierności jest rozwód/ rozstanie partnerów, kiedy to nie potrafią po zdradzie funkcjonować jako para/ małżeństwo, co pociąga za sobą niekiedy ograniczenie praw rodzicielskich i batalię o wychowywanie potomstwa.
Badania pokazują, że zarówno kobiety jak i mężczyźni zdradzają. Rozkład procentowy jest zbliżony, co oznacza, że zdrada nie jest tylko domeną mężczyzn. Niektóre badania pokazują, że kobiety częściej dopuszczają się zdrady, co wynika z faktu, że wyszły z pełnionych tylko do tej pory ról matki i żony. Obecnie coraz więcej kobiet pracuje zawodowo, często wyjeżdżają w delegacje, na szkolenia, co jest to dobrym podłożem do zdradzania swojego partnera. Ankietowani deklarują, że zdradzają przede wszystkim z ciekawości i chęci zobaczenia tego, co głównie jest zakazane i nowe, a także jako odskocznie od chwilowego kryzysu w związku. W badaniach można dostrzec zależność, że długość trwania związku ma znaczny wpływ na zdradę, ponieważ każdy następny rok trwania danego związku powoduje, że ryzyko zdrady rośnie o ok. 8 %. Jednak można odnaleźć w badaniach pozytywne aspekty. Otóż kiedy partnerzy są zadowoleni ze związku, skłonność do zdrady spada o 20%, a im człowiek starszy tym chęć do zdrady spada o prawie 6%.
Pomimo różnic interpersonalnych wszyscy reagują na zdradę w podobny sposób. Na samym początku jest niedowierzanie, następnie w ogóle nie dopuszczamy do siebie myśli, staramy się je odepchnąć od siebie. Po jakimś czasie nadchodzi moment złości, wściekłości, odczuwamy ból i żal, zastanawiamy się „Dlaczego ja? Dlaczego mnie to spotkało?”. Szczególnie często kończy się depresją, w dużej mierze u kobiet. Nadchodzi jednak moment, gdy zdradzony partner zastanawia się co dalej, rozwód, czy ratowanie związku i próba odbudowania relacji oraz często utraconego zaufania. To którą drogę wybrać jest uzależnione od tego, jak dużo zainwestowaliśmy w związek, jak silna jest więź i relacja łącząca partnerów, jeszcze przed zdradą. Jeśli fundamenty związku były silne należy próbować ratować związek poprzez rozmowy, wyrażanie emocji związanych z zaistniałą sytuacją i budowanie zaufania, które jest procesem długotrwałym. Często pomocna może okazać się terapia dla par/terapia małżeńska, która pozwoli poprawić komunikację, nauczyć rozumieć siebie nawzajem, wyjaśnić sposób postępowania, nazwać i wyrażać emocje. Zaznaczyć należy, że terapia będzie skuteczna tylko wtedy, kiedy dwie strony będą chciały naprawić relacje w związku. Co jeśli związek miał słabe fundamenty? Jeżeli związek przed zdradą miał słabe fundamenty a więź łącząca partnerów była słaba, prawdopodobnie najlepszym wyjściem dla obu stron będzie rozstanie/rozwód. Ale zanim to nastąpi należy sprawdzić, czy faktycznie tak było i czy jednak może istnieje szansa na odbudowanie relacji.
Anna Łukawska: psycholog szkolny z przygotowaniem pedagogicznym, wychowawca wyjazdów kolonijnych. Zajmuje się psychoedukacją i socjoterapią dzieci i młodzieży, a także stresem i wypaleniem zawodowym.
Literatura:
- Corey M. A. ( 1992). Dlaczego mężczyźni zdradzają. Warszawa: Studio AWA.
- Kot- Kamińska M. (2006). Temat zdrady małżeńskiej w piśmiennictwie. Seksuologia Polska, 4, 1, str.34-42.
- Machaj A. ( 2008). Przyczyny i konsekwencje niewierności kobiet w związkach heteroseksualnych. Przegląd terapeutyczny nr 4.
- Sokołowski A., Żmuda A. (2011). Niewierność małżeńska- statystyczna analiza wyników ankiety internetowej. Stat Soft , str. 45-68.