Rozwód i co dalej

Jak po rozwodzie ułożyć sobie życie na nowo ?

Rozwód to trudny moment w życiu każdego człowieka. Niosący duży ładunek emocjonalny i obciążający psychicznie. Nie zawsze obie strony zgadzają się na zakończenie związku małżeńskiego. Dodatkowo sam rozwód często bywa batalią o majątek, o prawo do opieki nad dziećmi, o alimenty, itd. Jednak rozwód to moment, który kończy pewien rozdział a otwiera nowy, ale czy lepszy? To zależy od wielu czynników, przede wszystkim od tego jak dana osoba poradziła sobie z sytuacją rozwodu i jak chciałaby aby jej nowe życie wyglądało.

Sfera emocjonalna

Holmes i Rahe wyodrębnili kilkanaście najbardziej stresujących wydarzeń w życiu człowieka. Rozwód zaraz po śmierci współmałżonka jest najbardziej stresującą sytuacją jaką człowiek może doświadczyć. Rozstanie ze współmałżonkiem wywołuje wiele negatywnych emocji, obciąża psychicznie. Często te emocje zalegają, nie mają odpowiedniego ujścia. Jednak trudno jest rozpocząć nowy etap życia z takim ciężarem,  nawet wtedy, gdy nie zgadzaliśmy się na takie wydarzenie w naszym życiu.  Po rozstaniu często zostaje w byłych partnerach uczucie złości, żalu po rozstaniu i poczucie utraty. Byli małżonkowie muszą pozwolić sobie na przeżycie tych wszystkich negatywnych emocji, przyjąć jako kolejne doświadczenie życiowe. Najgorsze co mogą zrobić to rozwijać w sobie poczucie krzywdy. Jeśli zatem mają ochotę płakać- niech płaczą, mają ochotę krzyczeć- niech krzyczą, ale najgorsze co można zrobić to tłumić je w sobie, ponieważ negatywne emocje prędzej czy później zaczną zatruwać życie.

Czasami warto też szukać otuchy wśród najbliższych. Rozmowa z bliską osobą, która doskonale zna naszą sytuację bywa ogromnym wsparcie w trudnych chwilach. Czasami bywa tak, że pomoc najbliższego otoczenia jest niewystarczająca albo łatwiej jest prosić o pomoc zupełnie obcą osobę. Wtedy warto pomyśleć o wizycie u profesjonalistów zajmujących się poradnictwem rodzinnym  i psychoterapią. Może to być tylko wizyta u psychologa, a może być to też jedna z form terapii.  Niekiedy jednak trzeba dać sobie samemu czas. Niektórzy ludzie w okresie porozwodowym odczuwają silną potrzebę samotności. Ludzie różnie reagują na trudne życiowe sytuacje, tak więc nie każdy lubi i potrzebuje obnosić się ze swoim bólem po rozstaniu.  Nie trzeba jednak zagłuszać swoich emocji i uczuć używkami, ponieważ nie jest to dobre rozwiązanie, a dodatkowo jeszcze może przysporzyć kłopotów. Są takie osoby, które rzucają się w wir pracy, a kobiety często aktywizują się w macierzyństwie nawet wtedy, gdy dzieci stają się dorosłe i samodzielne. Jednak wszystko to nie rozwiązuje wewnętrznych problemów, ponieważ nie można ich tak rozwiązać. Jeśli nawet niektóre ideały, czy marzenia nie przetrwały w zderzeniu z rzeczywistością to jednak istnieje sporo wartości, które pozostają z człowiekiem na dalsze życie. Trzeba uzbroić się w cierpliwość, ponieważ wymaga to czasu i wysiłku. Należy podjąć próby zmotywowania się do działania, które będzie miało na celu zbudowaniu dalszej życiowej perspektywy.

 Dzieci

Rozwód rodziców jest dla dzieci smutnym i przykrym doświadczeniem, jednak zwykle po jakimś czasie następuje próba pogodzenia się z nową sytuacją. Na pewno nastąpi to szybciej, jeśli rodzice będą odpowiednio postępować.  Rodzice muszą pokazywać dzieciom, że są dla nich obojga nadal ważne i kochane. Muszą także czuć, że dla nich wciąż rodzice stanowią zespół, że mają wspólne plany i razem dbają o ich dobro. Dzięki temu dzieci zyskają pewność siebie, która pomoże im się przystosować do nowego rodzinnego układu po przeorganizowaniu. Pozytywne relacje z obojgiem rodziców są dla dzieci w sytuacji okołorozwodowej i porozwodowej największym wsparciem emocjonalnym. Jest tak nawet wtedy, gdy do ich wspólnego życia wkraczają nowi partnerzy rodziców.

Najważniejszym aspektem w relacji z dziećmi jest rozmowa, komunikacja i kontakt. Trzeba dzieciom wytłumaczyć zaistniałą sytuację, zapewnić o miłości obojga rodziców nawet po pewnych zmianach, które nastąpią w życiu rodzinnym. Dziecko ma prawo kochać oboje rodziców, a zadaniem rodziców jest nie obarczanie dziecka za trudną sytuację między nimi. Sprawy między byłymi partnerami muszą pozostać tylko między nimi bez udziału dzieci. Nie należy mówić dziecku źle o drugim rodzicu, czy przekazywać przez dziecko istotnych informacji, czy mianować dziecka swoim sojusznikiem przeciwko drugiemu rodzicowi.  Były partner/partnerka pomimo, że jest już byłym/byłą to nadal jest rodzicem, który powinien realizować swój obowiązek względem dzieci. Zarówno w postaci alimentów, jak i spędzania czasu. Należy wspólnie decydować o sprawach ważnych dla dzieci oraz ustalić pewien harmonogram, np. kto odbiera dzieci ze szkoły, kto zawozi na dodatkowe zajęcia, ile razy w tygodniu dzieci widzą się z rodzicem, z którym nie mieszkają. Chodzi o to, aby obydwoje rodzice czynnie uczestniczyli w życiu codziennym dzieci, co zapewni im m.in. poczucie stabilności, czy bezpieczeństwa.

Zawsze w sytuacji rozwodowej pojawia się problem miejsca zamieszkania dziecka. Mianowicie nie może być tak, żeby dziecko straciło poczucie miejsca swojego istnienia i podróżowało od taty do mamy i z powrotem.  Dziecko powinno mieszkać w jednym miejscu, w jednym domu, gdzie ma swój kąt, książki, zabawki, przyjaciół i szkołę. W drugim domu może być częstym, zadomowionym gościem. Dobry kontakt na linii rodzice-dzieci zależy od dojrzałości i poczucia rodzicielskiej odpowiedzialności, a także postawy emocjonalnej zarówno dzieci, jak i rozwiedzionych rodziców.  Chodzi o to, aby wzajemnie nie utrudniać sobie kontaktów. Aby uniknąć zaburzeń rozwojowych dzieci powinny zachować dobry kontakt z obojgiem rodziców. W atmosferze życzliwości i wzajemnego szacunku ma ono możliwość potraktowania zaistniałej sytuacji jako w miarę normalnej, co również może rzutować na jego dalszy rozwój.

Kierunek przyszłość

W okresie porozwodowym najtrudniej jest zmobilizować się do działania i zobaczyć, że przyszłość stoi otworem nawet pomimo pojawiających się trudności. Ważne jest, aby u rozwodników istniała sfera życia zawodowego, ponieważ często bywa tak, że rozwód nie naruszył żadnych interakcji zawodowych i całego życia zawodowego. Tak więc osoba po rozwodzie ma zapewnioną stabilną sytuację finansową i istniejące relacje interpersonalne. Natomiast jeśli dana osoba w trakcie trwania małżeństwa nie pracowała, po rozwodzie warto pomyśleć o poszukaniu dla siebie jakiejś pracy, podniesieniu kwalifikacji, zrobieniu dodatkowych kursów. Pozwoli to takiej osobie poczuć się pewniej i usamodzielnić,  ponieważ zadbanie o rozwój osobisty zawsze otwiera przed człowiekiem nowe, lepsze perspektywy. To także dobry sposób na zmianę myślenia i możliwość skupienie się na przyszłości, poprawieniu samopoczucia, a nie ciągłym analizowaniu przeszłości i zakończonego małżeństwa.

Poprawne relacje po rozwodzie z byłym partnerem to istotna kwestia, kiedy jest się rodzicem. Nie ma sensu traktować się jak byłe małżeństwo. Należy uważać się za odpowiedzialnych współrodziców, którzy nadal wspólnie wychowują dzieci, zapewniają im poczucie bezpieczeństwa, miłość i akceptację bez względu na sytuację rozwodu. Trzeba oddzielić obszar relacji polegający na wychowaniu dzieci od emocjonalnej przeszłości zakończonego małżeństwa. Priorytetem w obecnej sytuacji jest ustalenie zasad nowego funkcjonowania rodziny. Na pewno trzeba liczyć się z tym, że rodzice w pewnych kwestiach nie będą się zgadzać, wtedy najważniejsze jest wzajemne wysłuchanie się i ustalenie pewnego kompromisu.

Na tym etapie kiedy już była relacja została opłakana, przeanalizowana i uporano się z negatywnymi emocjami, warto pomyśleć o sprawach bieżących, o planowaniu wyjazdu na święta, wakacjach, czy drobnych zmianach w mieszkaniu jako początek nowego życia. Warto o tym pamiętać szczególnie wtedy, gdy osoby rozwiedzione posiadają dzieci.

Kolejną ważną sferą życia jest zdrowie fizyczne. Sytuacja rozwodowa i pojawiający się wtedy stres z pewnością nadwyrężył zdrowie fizyczne. Pojawiła się apatia, zmęczenie, bezsenność, co miało wpływ nie tylko na zdrowie ale także na wygląd. Warto teraz, kiedy sytuacja rozwodu jest już odłożona do szafki z napisem przeszłość  zadbać teraz o siebie samego. Jeżeli kondycja zdrowotna wymaga wizyt lekarskich  i badań należy nie zwlekać z ich wykonaniem. Teraz jest właśnie ten czas, aby o siebie zadbać, ponieważ ma to ogromny wpływ na samopoczucie i kondycję psychiczną. Dodatkowo jeżeli jesteśmy rodzicem warto pamiętać, że dzieci potrzebują zdrowych i pełnych energii opiekunów. Tak więc należy wybrać najbardziej odpowiednią formę aktywności fizycznej, pomyśleć o odpowiednim odżywianiu i o odpoczynku.

Osoby po rozwodzie często uważają, że życie towarzyskie już nie ma znaczenia. Takie przekonanie jest błędne. Człowiek jest stworzony do kontaktów interpersonalnych i potrzebuje w swoim życiu innych ludzi, a tym bardziej w okresie porozwodowym. Tak więc nie należy odrzucać wszelkich towarzyskich propozycji, czy to będzie wyjście do kina ze znajomymi, czy uroczystości rodzinne. To dobra okazja do odbudowania poczucia własnej wartości, pewności siebie, które w trakcie sytuacji rozwodowej mogły zostać znaczenie poturbowane. Należy jednak pamiętać, że z czasem jedne znajomości się rozluźniają, zanikają, jeszcze inne pozostają i pogłębiają się, a także tworzą nowe. Po miesiącach, latach osoby rozwiedzione mają możliwość poznania nowych ludzi, mają szansę stworzyć nowe przyjaźnie a nawet bliskie związki.

Kiedy już mowa o bliskich związkach warto zwrócić uwagę na to, że ktoś ma na koncie za sobą nieudane małżeństwo i rozwód, to nie oznacza, że nie może w przyszłości wejść w nową, bliską i w dodatku satysfakcjonującą relację. Nie należy ogradzać się obronnym murem i iść w zaparte, że już się z nikim po rozwodzie nie zwiąże. Chyba, że jest to przemyślana decyzja i postanowienie, choć należy i w takiej sytuacji się zastanowić i spróbować nie odrzucać tego co przyniesie los. Każdy ma prawo do szczęścia także osoby po rozwodzie. Nie mniej jednak te osoby mają już pewien bagaż doświadczeń i ogromną wiedzę dotyczącą życia osobistego. Osoby po rozwodzie posiadają także obraz tego jak chciałyby, aby nowa relacja z drugą osobą wyglądała, jakie cechy są trudne do zniesienia, a jakie niezbędne. Takie osoby wiedzą jakich błędów w budowaniu nowego związku chcą uniknąć, a rozwinięcie u nich zaufania względem nowej relacji wymaga cierpliwości i zrozumienia. Kiedy jednak rozwiedzione osoby decydują się na nową relację muszą pamiętać o swoich dzieciach, dla których sytuacja rozwodu była przykrym doświadczeniem. Wprowadzenie nowego partnera do rodziny musi być przemyślane. Należy zapewnić dzieci o swojej miłości i starać się, aby były tak samo kochane jak wcześniej, by uczestniczyć w sprawach i wydarzeniach dla nich ważnych. Należy z dziećmi rozmawiać, że  nie muszą uważać nowego partnera/partnerki za drugiego rodzica, ale powinny odnosić się do niego/ niej z szacunkiem

Korzystne strategie dające długotrwałe efekty w sytuacji porozwodowej, które pozwolą na ułożenie sobie nowego życia:

1. Unikanie negatywnych uczuć i koncentrowanie się na przyszłości.
2. Zaakceptowanie faktu rozwodu.
3. Ułożenie sobie poprawnych stosunków z byłym partnerem, z którym należy ustalić nowe zasady funkcjonowania rodziny.
4. Zmiany w sposobie pełnienia roli rodzicielskiej i pomagania dzieciom w odnalezieniu się w nowej sytuacji rodzinnej.
5. Korzystanie ze wsparcia ze strony otoczenia ( rodziny, przyjaciół, profesjonalistów).
6. Dbanie o własny rozwój.

Anna Łukawska: psycholog szkolny z przygotowaniem pedagogicznym, wychowawca wyjazdów kolonijnych. Zajmuje się psychoedukacją i socjoterapią dzieci i młodzieży, a także stresem i wypaleniem zawodowym.

Literatura:

1. Burrett J. (2006). Rodzicielstwo po rozwodzie. Jak przetrwać zmiany w rodzinie. Warszawa: Dom Wydawniczy REBIS.
2. Gapik L.(1989). Rozwód…I co dalej. Warszawa: Książka i Wiedza.
3. Jelonkiewicz I. (1994). Rozstanie jest zawsze trudne. [w:] Rozwód? Czy się rozwodzić, jak się rozwodzić, co po rozwodzie. ( red.) Pohorecka A. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.
4. Milewski R. (2006). Gdy rodzina się rozpada: potrzeby, decyzje, rozwiązania. Warszawa: Stowarzyszenie Mediatorów Rodzinnych.
5. Pohorecka A. (1994). Zrozumieć sytuację i znaleźć rozwiązanie. [w:] Rozwód? Czy się rozwodzić, jak się rozwodzić, co po rozwodzie. ( red.) Pohorecka A. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.