Depresja – leczenie, rodzaje i objawy

Depresja jest stanem, w którym pojawia się obniżony nastrój, długotrwałe uczucie smutku, zniechęcenie, zaburzenia snu, problemy z koncentracją uwagi, niższy poziom energii.
Depresja obejmuje nie tylko nastrój i emocje, ale także doświadczenia fizyczne, psychiczne i behawioralne. Oznacza długotrwały, szkodliwy i poważny stan. Osoby cierpiące na depresję mogą doświadczać objawów o odmiennym charakterze i różnym nasileniu, a liczba tych objawów może być również zróżnicowana.

Najczęściej zauważane i wymieniane przez pacjentów w gabinecie objawy depresji to:

• przygnębienie, smutek, obniżony nastrój, poczucie pustki, bezradności
• negatywne myśli , brak nadziei, myśli samobójcze
• drażliwość, płaczliwość, wpadanie w gniew, ciągłe niezadowolenie
• utrata zainteresowania działaniami, które dotychczas sprawiały przyjemność
• szybsze męczenie się lub mniej energii
• utrata wiary w siebie lub pozytywnej samooceny (bezpodstawne wyrzuty, nieuzasadnione poczucie winy)
• zmniejszona zdolność myślenia, koncentracji uwagi, pogorszenie pamięci, niezdecydowanie, wahanie się,
• zmiany w aktywności ruchowej (pobudzenie i niepokój lub spowolnienie)
• zaburzenia snu
• zaburzenia jedzenia (większy, mniejszy apetyt), zmiana masy ciała

Wystąpienie zaledwie kilku cech, ale w odpowiednim nasileniu wystarcza do rozpoznania depresji.

RODZAJE DEPRESJI

Podobnie jak inne stany psychiczne, depresja ma wiele form. Różne też bywa nasilenie depresji. Najważniejsze jednak jest wyodrębnienie depresji reaktywnych i endogennych.

DEPRESJA REAKTYWNA

Powstaje jako reakcja na przykre, niekorzystne wydarzenia w życiu pacjenta, najczęściej dotyczące straty (osoby bliskiej, ale także utraty stabilności finansowej, utrata stanu zdrowia i choroby somatyczne, utrata wyobrażeń na temat własnych możliwości, zagrożenie utraty czegoś). Może być też reakcją na długotrwały stres. Czas trwania takiej depresji jest krótszy, objawy mają mniejsze nasilenie, rzadko zdarzają się remisje,  istnieje duża wrażliwość na psychoterapię, czasem pojawia się konieczność farmakoterapii krótkoterminowej.

DEPRESJA ENDOGENNA

Wynika z wewnętrznych uwarunkowań chorującego.  Jest zaburzeniem psychicznym. Przyczyny takiej depresji nie są do końca znane, mogą wśród nich być zarówno przyczyny biologiczne, dziedziczne jak i psychologiczne, wynikające z doświadczeń życiowych. Nasilenie objawów jest nieadekwatne do wydarzenia. Może trwać  przez wiele miesięcy, lat. W większości przypadków wymaga leczenia farmakologicznego. Najczęstszymi objawami są spowolnienie ruchowe, obojętność emocjonalna, myśli o śmierci, zaburzenia snu, spadek wagi ciała. Ma tendencje do nawrotów w ciągu życia. Może być przekazywana z pokolenie na pokolenie.

DEPRESJA MASKOWANA

Najtrudniejsza do rozpoznania, ponieważ jej objawy są nietypowe i niekoniecznie towarzyszy im spadek nastroju kojarzony z depresją. Objawy są różnorodne jak np. bóle niewiadomego pochodzenia, bóle głowy, migreny, zawroty głowy,  zaburzenia pamięci, zespół jelita drażliwego, kołatanie serca. Szacuje się, że 50% depresji maskowanej dotyczy depresji poronnych. Może dotyczyć ludzi sukcesu, u których często objawy depresji mylone są z reakcją na stres.

Właściwa diagnoza w przypadku depresji jest bardzo istotna, ponieważ warunkuje proces dalszego leczenia.

LECZENIE DEPRESJI

Leczenie najczęściej przebiega dwutorowo: farmakologicznie (leki przeciwdepresyjne) i psychoterapeutycznie (terapia indywidualna lub grupowa).
Proces leczenia wynika z postawionej diagnozy, obserwowanych objawów oraz ich nasilenia.
W przypadku depresji reaktywnej będzie to połączenie farmakoterapii i psychoterapii krótkoterminowej, nastawionej na wsparcie, polepszenie samopoczucia, uniknięcie utrwalania się niekorzystnego sposobu radzenia sobie.
Dla depresji endogennej zaleca się przede wszystkim farmakoterapię oraz psychoterapię. Leczenie trwa średnio 6-9 miesięcy, jest to jednak bardzo indywidualna sprawa. Leczenie psychoterapeutyczne ma na celu zmianę negatywnych wzorców myślowych, zmianę destruktywnych zachowań, regulację emocji.

SKUTKI DEPRESJI

Depresja osłabia zdolność do podejmowania pracy, wykonywania codziennych obowiązków domowych i utrzymywania właściwych relacji z rodziną i przyjaciółmi.

Innymi konsekwencjami mogą być:

• rozwój konfliktów interpersonalnych
• problemy z pełnieniem typowych, dotychczasowych ról (w rodzinie, małżeństwie, pracy, społeczeństwie)
• problemy z utrzymaniem pracy, pogorszenie statusu zawodowego i poziomu życia
• pogorszenie stanu zdrowia

Konsekwencje depresji, z powodu pogorszenia funkcjonowania chorego, pesymistycznego nastawienia i przekonań, mogą otwierać drogę kolejnej depresji na zasadzie błędnego koła. Dlatego bardzo istotne jest leczenie depresji u specjalisty.

POMÓŻ SOBIE W DEPRESJI
Depresja jest uleczalną chorobą i tak jak inne dolegliwości, wymaga leczenia, opartego na systematycznych działaniach przy wsparciu specjalisty. Konsekwencje nieleczonej depresji okazują się bardzo niekorzystne w kategoriach pogorszenia funkcjonowania chorego w relacjach z bliskimi, w pracy, w społeczeństwie.

Literatura:
Hammen, C. (2004). Depresja. Modele kliniczne i techniki terapeutyczne.  Gdańsk: GWP.
Heitzman, J., Vetulani, J. (2012). Farmakoterapia depresji. Poznań: Termedia Wydawnictwa Medyczne.