Nadmiar obowiązków

Nadmiar obowiązków, a nasze zdrowie

Żyjemy w bardzo rozwiniętych technologicznie czasach, świat codziennie ewoluuje, tempo naszego życia jest zawrotne. Dzień ucieka za dniem. Mamy wrażenie, że tracimy kontrolę nad naszym życiem. Przez nadmiar obowiązków nie potrafimy odpoczywać, zrelaksować się, żyjemy w ciągłym stresie i napięciu. Nawet jeśli znajdziemy pięć minut dla siebie to w głowie i tak krążą nam myśli, że czegoś jeszcze nie zrobiliśmy. Nadmiar obowiązków skutecznie potrafi pozbawić nas radości z życia, cieszenia się często drobnymi chwilami. Wpędza nas w życie w chaosie, dezorganizuje każdy aspekt naszego życia. Żyjemy w napięciu i stresie przez co tracimy na zdrowiu fizycznym i psychicznym. W efekcie nasz organizm żyje w ciągłym napięciu, nasze mięśnie są spięte, jesteśmy przemęczeni, a poziom kortyzolu, adrenaliny i noradrenaliny wzrasta, co nie wpływa dobrze na stan naszego zdrowia. Wyższy poziom kortyzolu przyczynia się do spowolnienia procesów pamięci i uczenia się. Z kolei adrenalina podwyższa nasze tętno a noradrenalina odpowiada za nasze nadmierne spożywanie węglowodanów, inaczej mówiąc słodycze, które są jedną z kilku przyczyn otyłości, a w połączeniu z biernym trybem życia i brakiem czasu na spożywanie zbilansowanych posiłków nie prowadzi do niczego dobrego. Tak więc widać wyraźnie, że nadmiar zadań potrafi rujnować nasze życie i zdrowie.

Są jednak osoby, które wpadły w wiry ogromu obowiązków i nie potrafią tego zmienić, bo zawsze coś się znajdzie do zrobienia i zawsze było na wczoraj. Jeżeli wykonujemy zadania ponad normę i pojemność się ich nie zmniejsza, możemy mówić o pracoholizmie. W tym przypadku potrzebna jest pomoc specjalisty, który pomoże ustalić cele i priorytety w życiu danej osoby oraz pomoże zaplanować jak wyjść z nadmiaru zadań, których lista nigdy się nie kończy.

 Za pan brat z obowiązkami- praktyczne ćwiczenia

Każdy z nas zadaje sobie codziennie pytanie: jak mam dać sobie radę z tak dużą ilością obowiązków? Co można z tym zrobić? Otóż jest kilka prostych technik, które pomogą nam poradzić sobie z nadmiarem rzeczy do zrobienia i lepszym zarządzeniem sobą w czasie.

I propozycja

1. Na kartce papieru należy zrobić listę rzeczy do wykonania na dany tydzień.
2. Na kolejnej kartce należy podzielić tydzień na dni. Następnie rozdysponować zadaniami tak, aby w każdym dniu było po kilka zadań mniej więcej po równo. Chodzi o to, aby w każdym dniu było zadanie do wykonania, tak by wszystkie zadania nie kumulowały się na jeden dzień.
3. Po każdym wykonanym zadaniu, skreślamy je z naszej listy. Pozwoli to nam zobaczyć, że zdania się nie piętrzą tylko znikają, a to daje nam lepsze samopoczucie.

II propozycja

1. Przygotujmy listę rzeczy, np. na następny dzień.
2. Przy każdym zadaniu określmy jego ważność: pilne, ważne, mało ważne, niepilne, nieważne.
3. Możemy też napisać obok w przybliżeniu czas potrzebny na wykonanie zadania.
4. Ewentualnie jeżeli wolimy bardziej przejrzystą wersję możemy zrobić tabelę składającą się z czterech wymiarów:

• Wymiar ważności: określa, czy dana czynność do wykonania jest dla nas istotna np. w danym dniu, czy tygodniu. Jeżeli dana czynność nie ma aż takiego wymiaru to mamy dwa wyjścia: albo przekazać to zadanie komuś innemu a samemu tylko nadzorować, albo go odłożyć w czasie.
• Wymiar pilności: określa jak szybko dana czynność musi zostać wykonana.

Propozycje te są przydatne zarówno w życiu prywatnym jak i zawodowym. Pozwalają na kontrolowanie zadań do wykonania. Przydatne w planowaniu dnia jak i tygodnia. Pomocna jest też wersja składająca się z czterech karteczek samoprzylepnych umieszczanych, np. na lodówce.

Skuteczne radzenie sobie z zaległościami

• W pracy jak i w domu niektóre zadania, czy obowiązki możemy delegować na innych, np. siedzimy nad ważnymi dokumentami i opłacamy rachunki, a wiemy, że przydałyby się zakupy do zrobienia, wiemy też dużo czasu pochłaniają owe dokumenty. Co możemy zrobić? Poprosić o zrobienie zakupów kogoś z domowników. Pamiętajmy, że nie wszystko musi być na naszej głowie, że inni także mogą wykonać pewne zadania. Powinniśmy się tylko zastanowić, które zadania musimy wykonać my, a które mogą nasi współpracownicy, czy domownicy. Przy delegowaniu ważne jest abyśmy jedynie kontrolowali powierzone zadania. W życiu codziennym musimy nauczyć się prosić o pomoc i wsparcie.
• Zdarza się tak, że jakieś zadanie będzie tylko mało ważne, to ono nie musi być realizowane w ciągu kilku najbliższych dni, np. jeśli zaplanowaliśmy malowanie ścian pod koniec tygodnia to równie dobrze możemy to malowanie przełożyć w czasie na następny miesiąc.
• Bywa też tak, że ktoś ciągle prosi nas o pomoc w naprawdę błahych sprawach, a my pomimo, że mamy stos swoich obowiązków nie potrafimy odmówić. Należy zatem pamiętać, że to jest nasz czas i nasza prywatność. Musimy nauczyć się odmawiać, aby w ten sposób zyskać czas dla siebie. Pojęcie asertywności musimy mieć opanowane, bo inaczej ludzie zaczną oczekiwać od nas więcej i więcej kosztem nas samych, a z tym możemy już nie dać sobie rady.
• W przypadku, kiedy czeka nas trudny dzień i martwimy się, że nie wiemy od czego zacząć, bo tyle jest pracy, wieczorem zróbmy sobie mini listę zadań tylko na ten dzień. I jeśli tego wymaga sytuacja to z zachowaniem kolejności zadań. Po każdej zrobionej czynności/zadaniu wykreślajmy go.
• Nie martwmy się na zapas. Martwienie się nie pomaga nam w wykonywaniu obowiązków, a zdecydowanie marnuje naszą życiową energię i siły, które możemy przeznaczyć na inne aktywności. Do martwienia się często dołączamy samospełniające się przepowiednie, np. „Nie uda mi się, na pewno mi się nie uda tego skończyć na czas.” Ostatecznie dzieje się tak, że nie udaje nam się zakończyć zadania w określonym czasie. Najważniejsze jest pozytywne myślenie i wiara, że ze wszystkim sobie poradzimy.
• Chcemy żeby wszystko było wykonane jak najlepiej, najdokładniej? Odpuśćmy. Perfekcjonizm prowadzi często do zaburzeń psychicznych: depresji, lęku, czy uzależnień. My ludzie mamy tendencję do bycia za bardzo ambitnymi i nawet jeśli chcemy wykonywać coś na 100% to i tak zawsze pojawi się myśl, że można było wykonać coś po raz drugi i jeszcze lepiej.
• Mamy dużo obowiązków, a z jakimś zadaniem stoimy w miejscu od godziny? Nie mamy pomysłu na wybrnięcie z problemowej sytuacji? Albo jest zadanie do rozwiązania ale nie wiemy jak? Zrelaksujmy się na chwilę, przestańmy myśleć o tym co nas nurtuje. Wsłuchajmy się np. w jakąś spokojną muzykę, pójdźmy na spacer, weźmy gorącą kąpiel, albo po prostu zróbmy sobie dobrą herbatę i odpocznijmy. Skupmy się tylko na jednej rzeczy.  Pomysły same przyjdą.

Aby obowiązki nie zalegały

• Aby obowiązki domowe nie przerastały często jednego tylko domownika, warto od samego początku pomyśleć o podziale zadań, co pozwoli na nie zaleganie obowiązków domowych. Podział obowiązków powinien uwzględniać możliwości i predyspozycje domowników. Ta sama reguła odnosi się także do zadań zawodowych.
• Przy dużej ilości zadań do wykonania, aby móc skupić się i efektywnie zadania zrealizować najlepiej wyeliminować wszystkie tzw. przeszkadzacze, np. telefony. Przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków musimy sami sobie określić, co może nam przeszkadzać i postarać się wyeliminować to na pewien czas, by móc skupić się na czekających na nas zadaniach.
• Systematyczność. Ludzie często odkładają zadania, czynności na później, nawet zdarza się, że życie także odkładają, a potem żałują. Tak samo jest z obowiązkami. Odkładane w czasie zalegają i zamiast czerpać radość z życia musimy spędzać czas na wykonywaniu zadań, które nie zrobione od razu lub systematycznie uzbierały się w jedną wielką stertę, której trzeba stawić czoła. Owszem odkładanie na później daje nam tylko złudne przeświadczenie, że następnym razem będzie lepiej, że weźmiemy się za te zadania, albo same się załatwią.  Jeżeli będziemy swoje obowiązki i zadania wykonywać systematycznie, jest duże prawdopodobieństwo, że zaległości nam się nie nawarstwią.

Zalety planowania

• realizacja tych samych zadań, ale mniejszym nakładem sił,
• lepsza organizacja własnej pracy,
• mniej chaosu i stresu,
• większe zadowolenie z życia, pracy,
• większa motywacja,
• czas na realizację zadań „wyższego rzędu”,
• mniej błędów popełnianych podczas realizacji zadań,
• szybsze osiąganie celów zawodowych i prywatnych.

Nadmiar obowiązków to nic przyjemnego. Jednak czym byłoby nasze życie bez zadań do wykonania, czynności, czy obowiązków służbowych oraz prywatnych. Ważne jest aby w tym wszystkim ustalić priorytety i cele. Umiejętności zarządzania czasem możemy się nauczyć. Delegowanie obowiązków, czy lista zadań  z pewnością zmniejszą ilość wykonywanych obowiązków i pozwolą na efektywne rezultaty. A jeśli wprowadzimy pewne zasady i systematyczność do naszej codzienności, to nadmiar obowiązków może stać się już tylko wspomnieniem.

Anna Łukawska: psycholog szkolny z przygotowaniem pedagogicznym, wychowawca wyjazdów kolonijnych. Zajmuje się psychoedukacją i socjoterapią dzieci i młodzieży, a także stresem i wypaleniem zawodowym.

Literatura:

1. Olejniczak A. (2013). Efektywne zarządzanie czasem. Wybrane zagadnienia. [w:] Marketing instytucji naukowych i badawczych, nr 1 (7).

2. Szopiński T. (2008). Efektywne zarządzanie czasem. Gliwice: Wydawnictwo Złote myśli.